આ જગ્યાએ લક્ષ્મણે તીર મારીને જમીનમાં કાણું પાડ્યું હતું, ગંગાના જળથી માતા સીતાની……

ગંગાજળનું પાણી સૌથી પવિત્ર માનવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે તેમાં સ્નાન કરવાથી મોક્ષ મળે છે. તેના પાણીનું સેવન કરવાથી તમામ રોગોથી મુક્તિ મળે છે. સામાન્ય રીતે ગંગા નદી અમુક પસંદગીના સ્થળોએ જ વહે છે. તેથી ગંગાજળ ત્યાંથી જ મેળવી શકાય છે. પરંતુ રામાયણ કાળમાં માતા સીતાની ખાતર લક્ષ્મણે જમીનને વીંધીને ગંગાનું પાણી કાઢી નાખ્યું હતું. આજે આ સ્થાન પ્રસિદ્ધ તીર્થધામ પાતાળગંગા તરીકે પ્રખ્યાત છે.

અહીં લક્ષ્મણે ગંગાને તીર માર્યું હતું: પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર, રામ, સીતા અને લક્ષ્મણ 14 વર્ષના વનવાસ દરમિયાન ડોંગર જંગલમાંથી પસાર થયા હતા. અહીં માતા સીતાનું ગળું સુકાવા લાગ્યું. પોતાની તરસ છીપાવવા માટે, લક્ષ્મણે પોતાનું તીર ઉપાડ્યું અને ગંગા માતાનું સ્મરણ કરીને જમીનમાં ગયો. જેના કારણે પૃથ્વીમાં એક મોટું કાણું પડી ગયું અને તેમાંથી ગંગાનું પાણી નીકળવા લાગ્યું. હવે ત્રેતાયુગમાં આ સ્થાન પાતાળગંગા તરીકે ઓળખાય છે. તે ઓડિશાના નુઆપાડા જિલ્લામાં આવેલું છે.

પાતાલગંગા નુઆપાડાથી 85 કિમી અને બોડેનથી 10 કિમી દૂર ગુરુડોંગર પર્વતોની મધ્યમાં આવેલું છે. કહેવાય છે કે અહીંનું પાણી ક્યારેય સુકતું નથી. પાતાળગંગાના પાણીની તુલના ગંગાજળ સાથે પણ કરવામાં આવે છે. તેમાં સ્નાન કરવાથી પાપ તો ધોવાઈ જ જાય છે પણ વ્યક્તિને મોક્ષ પણ મળે છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે જો તમે પાતાળગંગાના પાણીમાં સ્નાન કરો છો, તો તમામ પ્રકારના રોગો દૂર થાય છે.

અહીંનો પૂલ રહસ્યમય છે: પાતાળગંગામાં એક પૂલ છે. પાતાળગંગાનું પાણી ધરતીમાંથી નીકળીને આ કુંડમાં જ ભેગું થાય છે. આ પૂલની વિશેષતા એ છે કે તેનું પાણીનું સ્તર હંમેશા એક સરખું રહે છે. પછી સખત ગરમી હોય કે મુશળધાર વરસાદ. તેના પાણીના સ્તરમાં વધઘટ થતી નથી. વૈજ્ઞાનિકો પણ આનું કારણ શોધી શક્યા નથી.

પહેલા લોકો પણ આ કુંડમાં સ્નાન કરતા હતા. પરંતુ હવે તેના પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે. જો કે, તમે ચોક્કસપણે આ પૂલનું પાણી તમારી સાથે બોટલમાં લઈ શકો છો. જો તમારે ત્યાં વહેલામાં વહેલી તકે સ્નાન કરવું હોય તો બે નવા પૂલ બનાવવામાં આવ્યા છે. મહિલાઓ અને પુરુષો માટે બનાવેલા આ નવા કુંડમાં મુખ્ય કુંડમાંથી પાણી આવે છે.

ઝાડ પર નારિયેળ લટકાવવાથી મનોકામના પૂર્ણ થાય છે: આ સ્થળે એક વટવૃક્ષ પણ છે. આ એ જ વૃક્ષ છે જેની છાયામાં ભગવાન રામ, માતા સીતા અને લક્ષ્મણ આરામ કરતા હતા. કહેવાય છે કે અહીં ત્રણેયના પગના નિશાન હજુ પણ જોવા મળે છે. સાથે જ આ વટ વૃક્ષ સાથે એક અનોખી માન્યતા પણ જોડાયેલી છે. આ પ્રમાણે જો તમે તમારા મનની કોઈ ઈચ્છા કહો અને આ વડના ઝાડ પર નારિયેળ બાંધો તો તમારી ઈચ્છા ચોક્કસ પૂરી થાય છે.

જો તમે અહીં ફરવા માટે આવો છો, તો પાતાળગંગા સિવાય, 100 થી વધુ વર્ષો જૂના મંદિરો જેવા કે જગન્નાથ મંદિર, મહામૃત્યુંજય શિવ મંદિર, રાધાકૃષ્ણ મંદિર, દુર્ગા મંદિર, ગાયત્રી મંદિર અને લેખ મહિમા મઠ જોઈ શકાય છે. અહીં માઘ પૂર્ણિમા, વૈશાખ પૂર્ણિમા, રથયાત્રા, શિવરાત્રી, જન્માષ્ટમી, નવરાત્રી જેવા તહેવારો પર મેળાનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. બીજી તરફ સાવન માસમાં અહીં મોટી સંખ્યામાં કંવરીયાઓ પવિત્ર જળ લેવા આવે છે. આ પછી અહીં હાજર મહામૃત્યુંજય શિવ મંદિરમાં જલાભિષેક કરવામાં આવે છે.